MATEMATYKA W EUROPIE ŚREDNIOWIECZNEJ I RENESANSIE

Średniowiecze

Nasza wędrówka z liczbą przez wieki ma już kilka tysięcy lat. Wzajemne powiązania pomiędzy różnymi obszarami kulturowymi można sobie wyobrazić mniej więcej tak:

Jak widać, duże znaczenie dla postępu wiedzy matematycznej w Europie miały dzieła matematyków arabskich. To dzięki Arabom upowszechniły się w Europie:

Wsród Europejczyków - matematyków, na uwagę zasługują:

Mnichowi Gerbertowi Europa Średniowieczna zawdzięcza upowszechnienie ABAKU, czyli liczydła (skonstruowanego z deski podzielonej na 30 kolumn).

Fibonacci jest autorem "Księgi abaku", przy czym abak jst tu rozumiany nie jako urządzenie do liczenia, ale jako arytmetyka w ogóle. To własnie w tym dziele pisze Fibonacci o cyfrach arabskich i o systemie dziesiętnym (z wiedzą na ten temat zapoznał się podczas podróży po krajach muzułmańskich północnej Afryki). Autor zachęca Europejczyków do stosowania dziesiętnego systemu pozycyjnego, przytaczając tablicę porównawczą z zapisem liczb cyframi rzymskimi i arabskimi. Na przykład:

MMMMCCCXXI to 4321

W "Księdze Abaku" pojawiają się, po raz pierwszy w Europie, liczby ujemne.

U Fibonacciego spotykamy wiele zadań arytmetycznych, w tym zadanie o kotach, z którym mieliśmy okazję się już spotkać, czytając o matematyce egipskiej. Ale Fibonacci zasłynął bardziej innym zadaniem "zoologicznym". Jest to zadanie o mnożących sie przez rok królikach. (Ile potomstwa i potomstwa potomstwa, itd., potrafi wydać jedna para w ciągu roku.) O tym zagadnieniu możesz przeczytać w zadaniu zamieszczonej na końcu strony!

Okres Renesansu

Jesteśmy coraz bliżej naszych czasów. Wiedza matematyczna (i nie tylko matematyczna - oczywiście) zaczyna sie rozrastać. Pojawia się wielu uczonych, a każdy z nich ma na swym koncie wiele badań, z których do dziś korzystamy. Więc wypunktujmy tylko fakty, ważne z punktu widzenia rozwoju pojęcia liczby:

  • Upowszechniają sie w Europie liczby ujemne.
  • Upowszechniają się ułamki dziesiętne.
  • Szeroko upowszechniają się działania na pierwiastkach kwadratowych (niewymiernościach), ale wciąż (przypomnijmy sobie Pitagorejczyków) jest opór, by zaliczyć je do liczb prawdziwych.
  • Po raz pierwszy spotykamy się z wielkościami urojonymi (zalążki liczb zespolonych).
  • Stworzona zostaje jednolita symbolika arytmetyczna i algebraiczna.

Zapamiętaj

  • upowszechnienie się cyfr arabskich
  • dziesiętny system pozycyjny wypiera pozostałe
  • w użyciu są liczby całkowite (dodatnie i ujemne), wymierne( zapisywane w postaci ułamków zwykłych i dziesiętnych) oraz liczby niewymierne

Zadanie Ciekawostka